Parkinson Hastalığında Uyku Bozuklukları
Gülçin BENBİR, Derya KARADENİZ
İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı, İstanbul, Türkiye
Anahtar Kelimeler: Parkinson hastalığı; REM uykusu davranış bozukluğu; huzursuz bacaklar sendromu; uyku bozuklukları.
Özet
Parkinson hastalarında uyku bozuklukları sıkça görülür ve bu durum uzun zamandır tanımlanmaktadır. Parkinson hastalığının intrensek patofizyolojisi, uyku bozukluğunun muhtemel ana etmenlerinden biridir. Parkinson hastalığındaki uykusuzluk, sıklıkla uykuya dalmada zorluk olarak kendi gösterir ve depresyon ya da anksiyetesi olan Parkinson hastalarında bu durum daha belirgindir. Ağrı, noktüri, huzursuz bacaklar sendromu (HBS) ve şiddetli motor parkinsonizm semptomları ile diskineziler de uykusuzluğa neden olabilir. Parkinson hastalarında HBS prevalansı yüksektir. Parkinson hastalarında pallidotomi sonrası HBS semptomlarının kaybolması, bazal gangliyonlardaki duyusal-motor devrelerin HBS’nin ortaya çıkmasında rol oynadığını desteklemektedir. Huzursuz bacaklar sendromuna benzer şekilde, uykuda periyodik bacak hareketi bozukluğu da, Parkinson hastalarında oldukça sıktır. Buna karşın, Parkinson hastalığında en sık görülen uyku bozukluğu, Parkinson semptomlarından önce ortaya çıkabilen REM (Rapid-eye-movement) uykusu davranış bozukluğudur. REM uykusu davranış bozukluğu, kişinin kendisinin veya yatak arkadaşının yaralanmasına neden olan şiddet içerikli anormal davranışlarla şekillenir. Bu nedenle, tıbben ve mediko- legal açıdan tedavi edilmesi gerekir. Uykuyla ilişkili solunum bozuklukları, bu yaş grubundaki erişkin nüfusta yüksek prevalansı nedeniyle muhtemelen Parkinson hastalığına bağlı oluşmamaktadır. Parkinson hastalığında Uykuyla ilişkili solunum bozuklukları, genellikle rijidite ve tremorun şiddetiyle korelasyon göstermekle birlikte, levodopa tedavisi ile düzelme göstermez.
Bununla birlikte, obstrüktif uyku apne sendromunun tedavisinde etkin olduğu ve hastalığın hayati komplikasyonlarını ortadan
kaldırdığı kesin olarak gösterilmiş birincil ve tek tedavi, invaziv olmayan pozitif havayolu basıncı tedavisidir. Sporadik Parkinson
hastalarında, ses tellerinin addüktörler ve tensörlerinin rijiditesinin neden olduğu stridor, özellikle ileri evre Parkinson hastalığında ciddi yutma güçlüğü olanlarda görülür.