Özet

Serebellum, özellikle de serebellumun Purkinje nöronları, intoksikasyon ve zehirlenmelerden belirgin şekilde etkilenir. Birçok ilaç ve toksik faktör serebellar hasar oluşturabilir. Bunlardan en önemlisi alkoldür. Alkolik serebellar dejenerasyon kronik serebellar ataksinin en sık nedenlerinden biridir ve edinilmiş toksik ataksilerin en sık görülenidir. Klinik bulgular genellikle orta yaşlı erkeklerde ortaya çıkar ve alkol kullanım bozukluğu öyküsü alınır. En önemli klinik bulgu yürüme ataksisidir. İlaca bağlı ataksiler genellikle akut veya subakut başlar (nadiren kronik de olabilir) ve çoğu zaman ilacın kesilmesi ile düzelir. Bu özellikler, sinsi başlangıçlı ve progresif herediter/dejeneratif serebellar ataksilerden ayırımda önemlidir. Ataksili bir hastanın kullandığı ilaçları sorgulamak oldukça önemlidir. Bu durumda zaman kaybetmeden ilacın kesilmesi ile tablo geri döndürülebilir. Ayrıca, böylece daha fazla araştırma ve invaziv tanısal testlere gerek kalmayabilir. Bu yazıda fenitoin, karbamazepin ve lityum kullanımı ile oluşan ve nöroloji pratiğinde sık karşılaştığımız ataksiden söz edildi. Metabolik bozukluklardan ataksiye neden olan en önemli hastalık B1 vitamini eksikliğinde ortaya çıkan Wernicke ensefalopatisidir. Wernicke ensefalopatisi akut veya subakut gelişen, oküler bulgular, ataksi ve mental durum değişikliği klinik bulguları veren, nadir görülen ancak önemli bir tablodur. Wernicke ensefalopatisi tedavi edilmezse Korsakoff sendromuna dönüştüğü, kalıcı sekeller bıraktığı ve hatta ölümcül olabildiği için erken tanı konulması ve zamanında tedavi uygulanması gerektiği unutulmamalıdır.